عرفان به معنای تجربه مستقیم خداوند است. همانطور که ما جهان مادی را با بدن و حواس پنج گانه خود تجربه می کنیم، با دنیای درون و با روح خود با خدا مواجه می شویم. اسپنسر می گوید در فصل دوم در دین هندو بر دانش مستقیم یا شهودی بیش از سایر ادیان تاکید شده است. اگرچه این معرفت شهودی نوعی آگاهی یا ادراک است، اما ماهیت آن با ادراک حسی یا معرفت دنیوی کاملاً متفاوت است.

آشنایی با ادیان و عرفان

اسپنسر برای این دانش از کلمه “تحقق” استفاده می کند. این کلمه کلیدواژه دین هندو است و جنبه های مختلفی دارد. «تحقق» در درجه اول به معنای دانش یا آگاهی است. آگاهی کامل دانش مستقیم/دانش شهودی است. از سوی دیگر این آگاهی جنبه معرفتی ندارد.

جنبه هستی شناختی هم دارد و نوعی دگرگونی وجودی است. معلوم است که وقتی صحبت از زندگی یک فرد می شود، کاملاً تغییر می کند و از خود مجازی خود درگیر روابط ناپایدار دنیوی به خود واقعی خود می رود. این همان فرآیند «تحقق» یا «حقیقت» یا به اصطلاح عرفان مسیحی «تقوا» است. بنابراین هدف عارف از کسب علم یا آگاهی، نوعی انقلاب درونی است. این انقلاب حق بزرگواران است. عارف هرگز به دنبال علم به معنای صرف دانستن نیست، بلکه به دنبال دانشی است که او را از این دنیای دردناک نجات دهد و به سرچشمه سعادت و فیض وصل کند.

هر فردی در زندگی با جهت گیری همنوع خود متولد می شود و در محیط اجتماعی و زندگی جمعی عمل می کند اعمالی که انجام می دهد ناآشنا نیست و ربطی به هم ندارد صحبت کنید و معاشرت کنید. حالا از هم جدا شده اند، با هم فرق دارند، با هم رابطه کامل دارند، هر کار را نمی شود جایی انجام داد و به دنبال کارهای دیگر بود، اما یک محاسبه در کار است.

بنابراین کاری که انسان در مسیر زندگی انجام می دهد تحت یک سیستم بی نظیر است، در واقع از یک نقطه خاص شروع می شود، یعنی انسان می خواهد شاد زندگی کند. از اینجاست که انسان پیوسته رفتار خود را با قوانین و مقرراتی که وضع کرده یا از دیگران پذیرفته است منطبق می کند و روش خاصی را در زندگی خود در پیش می گیرد.

قوانین و مقررات حاکم بر زندگی انسان مبتنی بر یک باور اساسی است که انسان همواره در زندگی خود بر آن تکیه کرده است و این همان تصور انسان از جهان است که او نیز بخشی از آن است. مجموع این عقیده و مقررات مربوط به آن در مسیر زندگی «دین» نامیده می شود. این تعریف کلی دین است که بر اساس آن انسان (حتی اگر به خدا اعتقاد نداشته باشد) هرگز از دین (برنامه زندگی مبتنی بر اصول ایمان) مستثنی نیست.

رشته ادیان و عرفان

رشته ادیان و عرفان یکی از حوزه های اصلی در دانشکده الهیات و معارف اسلامی است. دانشگاه حکیم سبزواری پس از دانشگاه های تهران، الزهرا، فردوسی، شهید مدنی، محقق اردبیلی، سمنان و کاشان نهمین دانشگاهی است که موفق به اخذ مجوز این رشته شد.
دانشجویان این رشته با تاریخچه پیدایش و گسترش ادیان بدوی و ادیان زنده (مذاهبی که هنوز هم پیروان زیادی دارند) آشنا می شوند و سه بخش اصلی احکام و آداب، اعتقادات و اخلاقیات هر دین را مطالعه می کنند. ادیان زنده ای که در این زمینه مورد مطالعه قرار می گیرند به سه گروه زیر تقسیم می شوند:
الف) ادیان ابراهیمی و ادیان ایران پیش از اسلام: یعنی. یهودیت، مسیحیت و اسلام که پیامبران آن از نسل ابراهیم هستند و عقاید ایرانیان پیش از زرتشت، دین زرتشت و ادیان برگرفته از آن از جمله ادیان مانوی و مزدکی.
ب) ادیان خاور دور که ادیان چین و ژاپن هستند و شامل «کنفوسیوس»، «تائو» و «شینتو» می باشند.
ج) ادیان شبه جزیره هند که عبارتند از: هندوئیسم، بودیسم و جینیسم.
همچنین طلاب این رشته به مطالعه عرفان به عنوان یکی از مباحث تطبیقی در ادیان می پردازند و با ادبیات عرفانی اسلام آشنا می شوند.دوره آموزشی اتوکد در تبریز