فهرست مقاله

عبارت HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست) از سه مفهوم کلیدی تشکیل شده که به‌طور کلی شامل قوانین، مقررات و فرآیندهایی است که برای ایمنی کارگران و پیمانکاران در محیط کار و همچنین حفاظت از محیط زیست در برابر خطرات طراحی شده‌اند. 🌿🛠️ آشنایی با اصول اولیه کامپیوتر نیز برای شروع هر کاری ضروری است، بنابراین پیشنهاد می‌شود در دوره‌های آموزش ICDL در تبریز شرکت کنید تا مهارت‌های لازم را کسب کنید. 💻

تاریخچه‌ی بهداشت و ایمنی به سال 1885 بازمی‌گردد، زمانی که این دو مفهوم در کنار هم مطرح شدند. با انقلاب صنعتی و افزایش آمار مرگ و میر کارگران، مباحث ایمنی در کار اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد. در کنار آن، نگرانی‌های محیط زیستی نیز افزایش یافت، چرا که تغییرات ناشی از صنعتی شدن باعث تخریب محیط زیست و به خطر افتادن سلامتی افراد شد. 🌍

در شرایط سخت کاری مانند معادن زغال سنگ، افزایش بیماری‌های شغلی در میان کارگران توجه به بهداشت را نیز ضروری ساخت. کشف این رابطه که بیماری می‌تواند منجر به حوادث شود، نقطه عطفی در این زمینه بود. زمانی که کارگران دچار بیماری می‌شدند، احتمال بروز حوادث کاری نیز بیشتر می‌شد. 📈

به دلیل اهمیت این موضوع، در قانون کار آمریکا که در سال 1970 تصویب شد، بخشی تحت عنوان “رایت تونو” (Right to Know) قرار داده شد که به کارکنان حق می‌داد تا از خطرات و مشکلات محیط کارشان آگاهی داشته باشند. این حق باید توسط کارفرمایان به کارگران اطلاع داده شود تا از محیطی که در آن کار می‌کنند به‌خوبی مطلع شوند و بتوانند ایمن‌تر فعالیت کنند.

ضرورت وجود ایمنی

بر اساس اعلام سازمان بین المللی کار در هر سال 250 میلیون حادثه ناشی از کار اتفاق می افتد و در صورت تبدیل این تعداد حادثه به روز ساعت دقیقه و ثانیه باید بگوییم که در هر ثانیه 8 حادثه در جهان رخ می دهد و اگر قربانی هر حادثه را فقط یک نفر در نظر بگیریم مفهوم آن، این است که در هر ثانیه دست کم سلامتی هشت نفر به خطر می افتد. همه می دانیم که در بسیاری از موارد ممکن است یک مورد حادثه رخ دهد ولی تلفات آن بیش از یک نفر باشد. ضمن اینکه آمار ذکر شده آمار حوادث ثبت شده در سازمان های ذی صلاح است در حالی که حوادث زیادی رخ می دهد که هیچ مرجعی آنها را ثبت نمی‌کند.

توسعه HSE در آمریکا

وسعه HSE در آمريكا در 3 دوره سازمان يافته است :

دوره 1887 الي 1921 (دوره دپارتمان بهداشت)
دوره 1921 الي1941 (دوره sundwall )
دوره 1941 تاكنون (دوره مدرن)

اداره ايمني در امريكا در سال 1969 ميلادي تحت عنوان دپارتمان پرسنلي بوجود آمد و امروزه به دپارتمان منابع انساني تغيير نام پيدا كرده است. در اواسط دهه 1970 ميلادي تقاضا براي ارائه خدمات ايمني به شكل چشم گيری افزايش يافت و جايگاه سازماني آن در معاونت قائم مقام اداري قرار گرفت. دپارتمان مديريت ريسك و ايمني(SRM) تشكيل شد كه اطلاعات اوليه خود را از بازرسي محيط كار و كميته هاي مديريت ريسك و ايمني دريافت كرده و مهمترين وظيفه آنها پيشگيري و كنترل تلفات و ضايعات بوده و مأموريت دپارتمان مذكور مطابق قوانين (OSHA) انجام مي شد.

دپارتمان بهداشت “صنعتي- محيط” در سال 1970 ميلادي از ادغام دپارتمانهای بهداشت صنعتي و بهداشت محيط زيست ايجاد شد.در سال 1979 موضوع سم شناسي نيز به اين دپارتمان اضافه شد. از آن به بعد در اثر ادغام رشته های ديگر دانشگاه با اين رشته، تعداد دپارتمانهاي بهداشت محيط از عدد 9 به عدد 5 كاهش يافت و از سال 1995 دپارتمان علوم بهداشت محيط با گنجانيدن رشته تغذيه به دپارتمان HSE در امريكا به يك نظام يكارچه تبديل شد.

تاريخچه HSE در ايران

در تاريخ 29/11/1380 پيرو تاكيد وزير نفت مبنی بر استقرار سيستم مديريت HSE در اين وزارتخانه، شورای مركزی نظارت بر ايمنی و آتش نشاني، نسبت به انتخاب و ترجمه خطوط راهنماي HSE-MS تدوين شده توسط OGP همت گمارد. شركت ملی پالايش و پخش فرآورده های نفتي ايران در ادامه سياست های كلان خود در راستای رسيدن به استانداردهای جهانی صنايع نفتي و تغيير نگرش ديدگاه های سنتی نسبت به مسائل ايمني در مجموعه خود ازتاريخ 29/12/1380 اقدام به تشكيل مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست نموده است. اين تشكيلات كه جايگزين ادارات ايمنی و آتش نشانی شده است، هر چند كه بسيار جوان و نوپا میباشد، ليكن در دوره فعاليت كوتاه خود كارنامه ای پر بار و تاثيری قابل توجه در مجموعه های عملياتی برجا گذاشته است.

شركت ملی نفت ايران نيز با الهام از مدل HSE طراحي شده در شركت Shell نسبت به تدوين اين استاندارد در مجموعه خود اقدام نموده است. بدين ترتيب هر يك از شركتهای زير مجموعه وزارت نفت (اعم از شركتهای اصلي نفت، گاز و پتروشيمی و پيمانكاران فرعی) با استفاده از خطوط راهنمای تدوين شده در سطح بين المللی نسبت به اجرای مدل HSE اقدام نموده است.

تاكنون همايشها و كنفرانسهايي با همكاري سازمانها و دانشگاههاي مختلف در رابطه با HSE-MS برگزار گرديده كه از اين بين به همايش ملي مهندسی ايمنی و مديريت HSE در محل دانشگاه صنعتی شريف كه با همكاري انجمن مهندسي شيمي ايران در تاريخ 9 و 11/12/84 برگزار شد میتوان اشاره كرد.

در حال حاضر به غير از شركت‌های تابع وزارت نفت، HSE در بسياری از وزارتخانه ها و ارگانها نظير وزارت جهاد كشاورزی، شركت سن ايچ، داروگر و … مطرح گرديده است.

معرفی رشته و آینده شغلی HSE

رشته HSE : یک رشته بسیار جذاب مهندسی بین رشته ای است که در حوزه های مختلف مهندسی صنایع، مهندسی شیمی، مکانیک، فیزیک، عمران، نفت، گاز، متالوژی، بهداشت حرفه ای، بهداشت محیط و محیط زیست کاربردی وسیع دارد.

HSE رشته‌ای تحصیلی است که به تازگی ( از سال ۱۳۸۹) در ایران دانشجو تربیت می‌کند. در حال حاضر این رشته در دو مقطع با عنوان‌های مهندسی و مدیریت فعالیت می‌کند.

هدف و رسالت رشته آموزش دانش آموختگان برای مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست می باشد.

آینده تحصیلی رشته HSE

این رشته در مقطع کارشناسی ارشد در ایران پذیرش دارد.

رشته هایی که می توانند در کنکور ارشد رشته HSE شرکت کنند:

کارشناسی رشته های مهندسی بهداشت حرفه ای، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی تکنولوژی ایمنی، مهندسی صنایع (گرایش ایمنی)

همچنین فارغ التحصیلان این رشته می توانند در رشته های زیر برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری اقدام نمایند:

وزارت علوم: دکترای زیست شناسی (کلیه گرایش ها)
وزارت بهداشت: دکترای رشته های سلامت در بلایا و فوریت ها، انفورماتیک پزشکی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، سلامت در بلایا و فوریتها (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، سلامت و رفاه اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، اپیدمیولوژی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)، مددکاری اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی به شرط داشتن کارشناسی مددکاری)، گفتار درمانی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد به شرط داشتن کارشناسی گفتار درمانی)