بررسی انواع رله‌ها و کاربرد آن‌ها روی برد

رله چیست و چرا در بردهای الکترونیکی اهمیت دارد؟

رله یکی از مهم‌ترین قطعات کنترلی در مدارهای الکترونیکی است که وظیفه جابه‌جایی، قطع و وصل یا تغییر مسیر جریان را بر عهده دارد. این قطعه کوچک، اما حیاتی، امکان کنترل بارهای بزرگ را با یک جریان کوچک فراهم می‌کند و به همین دلیل در بسیاری از بردها از جمله سیستم‌های خانگی، صنعتی و خودرو به‌صورت گسترده استفاده می‌شود. شناخت انواع رله، نحوه تست و کاربرد دقیق آن‌ها روی برد، پایه‌ای‌ترین مهارت‌هایی است که در مسیر تخصص تعمیرات اهمیت بالایی دارد. برای یادگیری دقیق و کاربردی این مهارت‌ها، شرکت در دوره تعمیرات برد در تبریز یک مسیر سریع و مطمئن است.

انواع رله‌ها و ساختار آن‌ها

رله‌ها بسته به نوع کنترل، ساختار داخلی و محل کاربرد به چند گروه اصلی تقسیم می‌شوند. شناخت ویژگی‌های هر نوع کمک می‌کند در زمان تعمیر برد، علت خرابی سریع‌تر شناسایی شود.

رله‌های الکترومکانیکی (EMR)

این رله‌ها متداول‌ترین نوع رایج در بردها هستند و از سیم‌پیچ، هسته آهنی و کنتاکت تشکیل شده‌اند. با تحریک سیم‌پیچ، میدان مغناطیسی باعث جابه‌جایی کنتاکت‌ها می‌شود. کاربردهای رایج شامل:

• کولرهای گازی

• بردهای لوازم خانگی

• منابع تغذیه و بردهای قدرت

رله‌های حالت جامد (SSR)

در این رله‌ها خبری از قطعات مکانیکی نیست و عمل سوئیچینگ توسط نیمه‌هادی‌ها انجام می‌شود. مهم‌ترین مزایای SSR شامل سرعت بالا، عمر طولانی و عدم ایجاد نویز مکانیکی است. این نوع رله معمولاً در تجهیزات صنعتی، سیستم‌های اتوماسیون و دستگاه‌های دقیق استفاده می‌شود.

رله‌های زمانی (Time Relay)

این رله‌ها امکان تأخیر در قطع یا وصل را فراهم می‌کنند و در بردهای کنترل، آسانسور و سیستم‌های ماشینی کاربرد گسترده دارند.

رله‌های حفاظتی

برای جلوگیری از افزایش جریان، ولتاژ یا دما مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رله‌ها در تجهیزات قدرت و بردهای حساس، نقش مهمی در حفاظت مدار دارند.

نقش رله در عملکرد بردهای الکترونیکی

رله‌ها در برد وظیفه انتقال فرمان‌های ولتاژ پایین به بخش‌های قدرت را بر عهده دارند. برای مثال در برد یخچال، برد فرمان با ولتاژ کوچک رله را تحریک می‌کند تا کمپرسور با جریان بالا فعال شود. این واسطه‌گری باعث می‌شود برد اصلی از آسیب‌های ناشی از بار زیاد محافظت شود. یادگیری این روابط کنترلی در دوره‌های عملی مثل آموزش تعمیر برد در تبریز بسیار کاربردی است.

نحوه تست رله‌ها روی برد

تست رله یکی از مراحل کلیدی عیب‌یابی بردهای خراب است. برای تشخیص خرابی رله، روش‌های زیر کاربرد دارد:

تست سیم‌پیچ

با مولتی‌متر در حالت اهم‌متر می‌توان مقاومت سیم‌پیچ را اندازه‌گیری کرد. قطع بودن یا مقاومت غیرنرمال نشانه خرابی است.

تست کنتاکت‌ها

در حالت بدون تحریک، وضعیت Normal Open و Normal Close باید مطابق استاندارد باشد. کنتاکت‌های سوخته یا چسبیده معمولاً باعث بروز ایرادهای جدی در مدار می‌شود.

تست عملکردی روی برد

در این حالت جریان تحریک به رله تزریق می‌شود و باید صدای سوئیچینگ یا تغییر وضعیت کنتاکت احساس شود. اگر رله تحریک شود اما ولتاژ خروجی جابه‌جا نشود، مشکل از کنتاکت‌ها یا مسیرهای برد است.

علائم خرابی رله در بردهای الکترونیکی

شناخت نشانه‌های خرابی رله باعث می‌شود فرایند عیب‌یابی بسیار سریع‌تر انجام شود. برخی از علائم رایج عبارت‌اند از:

• عدم راه‌اندازی بخش‌های قدرت مثل کمپرسور، پمپ، المنت یا موتور

• شنیده نشدن صدای کلیک رله

• چسبیدن کنتاکت و روشن ماندن همیشگی بار

• گرم شدن بیش از حد قسمت‌های قدرت

• سوختگی، تغییر رنگ یا بوی بد در اطراف رله

این علائم در بسیاری از بردهای خانگی و صنعتی دیده می‌شوند و تسلط بر تشخیص آن‌ها برای هر تکنسین ضروری است.

بهترین مسیر برای یادگیری عملی انواع رله‌ها

فهم تئوری رله‌ها به‌تنهایی کافی نیست؛ تکنسین باید بتواند روی بردهای واقعی، رفتار رله را تحلیل و خرابی را تشخیص دهد. آموزشگاه آپادانا با برگزاری دوره تعمیرات برد در تبریز امکان کار عملی روی بردهای معیوب، تست رله‌ها و یادگیری روش‌های استاندارد عیب‌یابی را فراهم می‌کند. این تجربه عملی، مهارتی است که توانایی تکنسین را در بازار کار چند برابر می‌کند.